Aby wyświetlić tę zawartość zainstaluj lub zaktualizuj odtwarzacz Flash Player.

Poczet burmistrzów sochaczewskich - fragmenty przygotowywanej do druku najnowszej książki Bogusława Kwiatkowskiego

Spis treści

Bogusław Kwiatkowski

POCZET BURMISTRZÓW SOCHACZEWSKICH

UWAGA: Chochlik internetowy w trosce o ochronę praw autorskich trochę zamieszał w tym artykule, będącym jedynie zwiastunem (reklamą) kolejnej książki Bogusława Kwiatkowskiego noszącej tytuł "Poczet burmistrzów sochaczewskich. Geniusze i nieudacznicy 1312-2012". Chochlik internetowy świadomie wprowadził 87 błędów merytorycznych. Dzisiaj bardziej modne staje się słowo lokować, ulokować. W programie telewizyjnym mamy lokowanie produktu. Zatem chochlik ulokował w tym artykule 87 błędów merytorycznych. Zdarzyło mu się zmienić imię lub zmienić nazwisko burmistrza, czasem podał błędne daty sprawowania jego urzędu, czasem podał błędne daty opisywanych wydarzeń, w trzech przypadkach wprowadził fikcyjne postacie, zaingerował również nieznacznie w teksty źródłowe (gra słów), nie zmieniając jednak ich znaczenia. Natomiast wszystkie opisywane wydarzenia są prawdziwe, tutaj chochlik internetowy nie ingerował. Artykuł stanowi reklamę książki przygotowywanej przez Bogusława Kwiatkowskiego noszącej tytuł "Poczet burmistrzów sochaczewskich. Geniusze i nieudacznicy 1312-2012". W publikacji książkowej znajdzie Szanowny Czytelnik treść bez ingerencji chochlika internetowego, okraszoną licznymi przypisami, bibliografią, zdjęciami, mapami, planami, blisko 100 tekstami źródłowymi. Kiedy książka się ukaże drukiem, tego jeszcze nie wie nawet sam autor. Będzie to zależało od zakończenia prac badawczych prowadzonych przez autora, ogólnoświatowego kryzysu który ma również wpływ na fundusze wydawcy książki i fundusze potencjalnego Czytelnika. Poza tym materiałów źródłowych do wymienionego w tytule tematu jest ci dostatek. Jego dopracowanie także wymaga czasu. Szanowny Czytelniku wobec powyższego z treści zawartej w tym artykule korzystasz na własną odpowiedzialność. Chochlik internetowy nie bierze odpowiedzialności za ewentualne szkody materialne, czy moralne powstałe w wyniku wykorzystania powyższej treści. Chochlik internetowy zaingerował tylko w te artykuły opublikowane na portalu bkwiatkowski.pl, które zostały wyraźnie oznaczone. Na ogół są to wybrane niewielkie fragmenty przygotowywanych do druku książek. Chochlik internetowy jednocześnie przeprasza Szanownych Czytelników za swoje niecne działanie, mając nadzieję, że sięgniecie Szanowni Czytelnicy w przyszłości do oryginalnego opracowania.    

Poniższy tekst stanowią wybrane fragmenty przygotowywanej do druku najnowszej książki autorstwa Bogusława Kwiatkowskiego „Poczet burmistrzów sochaczewskich". Tekst umieszczony na stronie internetowej został przeze mnie pozbawiony licznych przypisów, tabel, ilustracji, bibliografii, list chronologicznych burmistrzów, wiceburmistrzów, radnych miejskich itp. Dokonałem również licznych skrótów i uproszczeń w tekście, który ma na celu popularyzację wiedzy o sochaczewskich burmistrzach. Z blisko 400 stron gotowego już tekstu poświęconego sochaczewskim burmistrzom wybrałem nieco ponad 40, które umieściłem na stronie internetowej. Z ponad 200 odnalezionych do tej pory przezemnie imion i nazwisk sochaczewskich burmistrzów i wiceburmistrzów pragnę zatrzymać się nad nieco ponad 30 osobami. Udało mi  się dotrzeć do wielu akt w archiwach w Polsce i zagranicą, do których nikt jeszcze nie dotarł. Dotarłem również do niektórych rodzin burmistrzów, w niektórych przypadkach udało mi się ustalić ich miejsca wiecznego spoczynku. Te ostanie znajdują się nie tylko w Sochaczewie, ale m.in. w Warszawie i Łodzi. Oczywiście najciekawsze "smaczki" czy sensacyjne ustalenia dotyczące burmistrzów ukażą się w książce. 

Poprzez ten tekst pragnę również zainaugurować poszukiwania informacji o burmistrzach sochaczewskich. Tym samym zwracam się do Czytelników, rodzin burmistrzów o poszerzenie wiedzy o sochaczewskich burmistrzach. Zgromadzony materiał posłuży w lepszym opracowaniu tej strony, a w przyszłości książki „Poczet burmistrzów sochaczewskich”. Poszukuję wspomnień, skanów zdjęć, skanów dokumentów, informacji biograficznych, informacji o miejscu wiecznego spoczynku. Wyżej wymienione materiały proszę przysyłać w formie elektronicznej z podaniem imienia i nazwiska, adresu zamieszkania i numeru telefonu oraz zgody na opublikowanie udostępnionych materiałów na stronie portalu i w publikacjach książkowych. Zdjęcia i informacje zostaną umieszczone po weryfikacji ich autentyczności i prawdziwości. Osoby mogące poszerzyć wiedzę proszę o kontakt. Wszelkie prawa autorskie do tekstu i zdjęć zastrzeżone. Przedruk i kopiowanie fragmentów lub całości jedynie za pisemną zgodą autora.

Informacje umieszczone na tej stronie pochodzą nie tylko z archiwów, w których poszukuję informacji o sochaczewskich burmistrzach, ale również od Czytelników tej strony, którzy pełnili różne funkcje w Urzędzie Miejskim w Sochaczewie, od dzieci, wnuków, prawnuków burmistrzów, lub od historyków, czy regionalistów. Pragnę podziękować za przekazanie kopii zdjęć, dokumentów, za podzielenie się informacjami biograficznymi następującym osobom: dr Janowi Józefeckiemu ze Skierniewic, Markowi Żurawieckiemu z Grodziska Mazowieckiego, Julianowi Zasuwie z Sochaczewa, Cyprianowi Kasprzyckiemu z Sochaczewa, Januszowi Kaczmarkowi z Warszawy, Renacie Lewandowskiej z Łodzi, Krystynie Pełce z Warszawy, Zbigniewowi Romaniukowi z Brańska. Fragment - umieszczony na stronie - przygotowywanej do druku książki sukcesywnie jest poprawiany i uzupełniany o nowe wybrane informacje. Należy jednak uważać na wybryki chochlika internetowego.

Słowo "burmistrz" pochodzi od istniejącego w języku niemieckim słowa burgmister, czyli „mistrz grodu”. Na przestrzeni dziejów władzę wykonawczą w Sochaczewie sprawowali ludzie, których funkcja również zwała się m.in. prokonsul, magister civium (z języka łacińskiego), burmistrz, prezydent, burgomistr (z rosyjskiego), bürgermeister (z języka niemieckiego), naczelnik, czy przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej. Urzędy te sprawowali w Sochaczewie Polacy, Rosjanie, Żydzi, Niemcy w zależności od okresu historycznego czy sytuacji społeczno-politycznej. W latach 1950-1990 urząd burmistrza nie istniał. Jednak przewodniczący prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Sochaczewie z lat 1950-1973 oraz naczelnicy miasta z lat 1973-1990 występują w literaturze przedmiotu na listach burmistrzów ze względu na zbliżone kompetencje. Stanowisko burmistrza przywrócone zostało ponownie w 1990 roku. Nigdy w Sochaczewie stanowiska burmistrza nie piastowała kobieta. Te ostatnie były jedynie co najwyżej zastępcami burmistrza, ale i to bardzo rzadko. 

W gronie burmistrzów sochaczewskich na przestrzeni dziejów zdarzali się zarówno ludzie wielkiego formatu moralnego, jak i zbrodniarze, intelektualiści i prostacy, polityczni geniusze i zwykłe miernoty. Dokonania jednych przeszły niemal bez echa, inni odcisnęli piętno na historii miasta, choć ich dokonania są współczesnym mieszkańcom nie znane. Za rządów jednych w mieście panował ład i porządek, za innych kwitła korupcja i prywata, rozwijał się nepotyzm, czyli faworyzowanie członków rodziny przy obsadzaniu stanowisk urzędniczych. Faworyzowanie krewnych, czy politycznych popleczników przybierało w Sochaczewie nierzadko w przeszłości - jak wynika z akt znajdujących się w archiwach - karykaturalne formy.

Jedni burmistrzowie lub wiceburmistrzowie pełnili swoją funkcję przez zaledwie miesiąc (Wojciech Tomczyński, Andrzej Koperski), niektórych wiry historii wyrzucały ze stanowiska (Józef Godlewski, Ignacy Pełka), inni pełnili swoją funkcję przez kilkanaście lat aż do śmierci (Kacper Netzki). Jedni otrzymywali liczne ordery (Michał Goleński), innych mieszkańcy podawali do sądu za różne prawdziwe czy domniemane przestępstwa (Maciej Dembiński). Jedni wiernopoddańczo służyli zaborcom (Nikifor Pawlenko), inni starali się na miarę sytuacji im przeciwstawiać (Andrzej Rosicki, Ezechiel Filipowicz). Jedni byli solidnie wykształcenii na uniwersytetach, posiadali nawet tytuł doktora (Stanisław Szulczyk), inni nawet pisać nie potrafili (Józef Godlewski). Byli i tacy którzy walczyli do upadłego o stanowisko (Kacper Netzki), inni dla lepszej posady, pieniędzy szybko rezygnowali (Dariusz Zawidzki), byli wreszcie i tacy, którzy, choć im proponowano objęcie stanowiska burmistrza czy wiceburmistrza w Sochaczewie, to nie przyjmowali go.

Wybór burmistrza Sochaczewa na przestrzeni dziejów dokonywał się również rozmaicie. Na początku kiedy Sochaczew był grodem królewskim to starosta rozstrzygał, który z przedstawionych mu kandydatów zostawał burmistrzem, później to rada wybierała burmistrza spośród siebie, w okresie zaboru pruskiego burmistrz był mianowany, a w okresie Księstwa Mazowieckiego mianował go król Fryderyk August. W okresie zaborów burmistrza mianowała Komisja Województwa Mazowieckiego, później Rząd Gubernialny Warszawski. Współcześnie - według leksykonu samorządu terytorialnego" sprawę wyboru burmistrza reguluje ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym wraz z późniejszymi zmianami. Zgodnie z inna ustawą z dnia 20 czerwca 2002 roku "O bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta" burmistrz wybierany jest przez mieszkańców miasta w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym. Ponieważ według wymienionej wcześniej ustawy prawo do wybierania burmistrza posiada każdy, kto ma prawo do wybierania rady miasta, zaś według ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja Wyborcza do Rad Gmin, Powiatów i Województw prawo takie posiada nie tylko obywatel polski, wpisany do prowadzonego w danym mieście stałego rejestru wyborców, lecz także obywatel innego, niż Polska kraju członkowskiego Unii Europejskiej, który stale mieszka na obszarze tego miasta, ukończył 18 rok życia najpóźniej w dniu wyborów i został wpisany do wspomnianego rejestru. Prawo do wybierania m.in. burmistrza posiada nie tylko osoba uprawniona do głosowania w danej gminie posiadająca obywatelstwo polskie, lecz także obywatel Unii Europejskiej nie będący obywatelem polskim, o ile spełnia wymienione warunki.

Obecnie wybór na burmistrza wymaga uzyskania więcej, niż połowy ważnie oddanych głosów. Jeśli żaden z kandydatów nie uzyska takiej ilości głosów, 14 dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się drugą turę wyborów, do której przechodzą ci dwaj kandydaci, którzy w pierwszym głosowaniu uzyskali największą liczbę ważnie oddanych głosów. Burmistrzem może zostać obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania ukończył 25 lat i posiada prawo wybieralności do rady gminy, na której obszarze kandyduje. Kandydat na burmistrza nie musi jednak stale mieszkać na obszarze gminy, w której zamierza objąć urząd. Ponieważ według ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw prawa wybieralności do wspomnianych rad i sejmików nie mają osoby karane za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego, osoby, wobec których wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w sprawie popełnienia takiego przestępstwa, a także takie, wobec których wydano prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności, o którym mowa w art. 21a ust. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów („kłamcy lustracyjni”) osoby takie nie mają prawa wybieralności na stanowisko wójta (burmistrza, prezydenta miasta). 

Funkcji burmistrza oraz jego zastępcy nie można łączyć z funkcją burmistrza lub jego zastępcy w innej gminie, członkostwem w organach samorządu terytorialnego, w tym w gminie, w której jest burmistrzem lub zastępcą burmistrza, zatrudnieniem w administracji rządowej, mandatem posła lub senatora. Kadencja burmistrza trwa 4 lata i rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji Rady Gminy, zaś kończy się z dniem upływu tej kadencji. Wcześniejsze zakończenie kadencji może nastąpić w przypadkach wskazanych w ustawie (pisemne zrzeczenie się stanowiska, utrata prawa wybieralności, odwołanie w drodze referendum, odwołanie przez premiera w przypadku uporczywego naruszania prawa). Burmistrz obejmuje stanowisko z chwilą złożenia wobec rady gminy ślubowania o następującej treści: „Obejmując urząd burmistrza miasta ślubuję, że dochowam wierności prawu, a powierzony mi urząd będę sprawować tylko dla dobra publicznego i pomyślności mieszkańców miasta”. W celu złożenia przez burmistrza ślubowania przewodniczący rady miasta zwołuje sesję rady na dzień przypadający w ciągu 7 dni od ogłoszenia wyników wyboru burmistrza. Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania „Tak mi dopomóż Bóg”. 

Burmistrz jest w praktyce najważniejszym urzędnikiem miasta. Jest kierownikiem urzędu miasta i przełożonym jego pracowników, których status określa osobna ustawa o pracownikach samorządowych, decyduje w sprawach bieżących gminy i reprezentuje ją na zewnątrz. Do zadań burmistrza należy w szczególności: przygotowywanie projektów uchwał Rady Miasta, określanie sposobu wykonania uchwał, gospodarowanie mieniem komunalnym, wykonywanie budżetu gminy, ogłaszanie uchwały budżetowej i sprawozdania z jej wykonania w trybie przewidzianym dla aktów prawa miejscowego, informowanie mieszkańców gminy o założeniach projektu budżetu, kierunkach polityki społecznej i gospodarczej oraz wykorzystywaniu środków budżetowych, zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, opracowywanie planu operacyjnego ochrony przed powodzią, ogłaszanie i odwoływanie pogotowia oraz alarmu przeciwpowodziowego, a także zarządzenie ewaluacji z obszarów bezpośrednio zagrożonych przez powódź, jeśli bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia ludzi lub dla mienia nie można inaczej usunąć, wydawanie, w przypadku nie cierpiącym zwłoki przepisów porządkowych w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach i innych przepisach powszechnie obowiązujących, jeśli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Przepisy takie mogą przewidywać karę grzywny, wymierzaną w trybie i na zasadach określanych w prawie o wykroczeniach. Zarządzenie burmistrza wprowadzające takie przepisy podlega zatwierdzeniu na najbliżej sesji rady miasta i traci moc w razie odmowy zatwierdzenia lub nie przedstawiania go do zatwierdzenia na najbliżej sesji rady, wydawanie, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej, decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej. Do wydawania takich decyzji burmistrz może upoważnić swoich zastępców lub innych pracowników urzędu miasta, decyzje takie wydawane są w imieniu wójta. Od decyzji takich przysługuje odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej.

Burmistrz wykonuje swe zadania przy pomocy urzędu miasta, którego organizację i zasady funkcjonowania określa regulamin organizacyjny, nadany przez burmistrza w drodze zarządzenia. Pracownikami urzędu miasta, ani zatrudnionymi w nim na podstawie umowy cywilno – prawnej nie mogą być radni. Burmistrz może powierzyć prowadzenie określonych spraw miasta w swoim imieniu zastępcy burmistrza lub sekretarzowi miasta. Burmistrzowi jednak przysługuje wyłączne prawo w zakresie pewnych spraw związanych z gospodarką finansową miasta, za której prawidłowość odpowiada, tj.: zaciągania zobowiązań mających pokrycie w ustalonych w uchwale budżetowej kwotach wydatków, w ramach upoważnień udzielonych przez radę gminy, emitowania papierów wartościowych, w ramach upoważnień udzielonych przez radę gminy, dokonywania wydatków budżetowych, zgłaszania propozycji zmian w budżecie gminy, dysponowania rezerwami budżetu gminy, blokowania środków budżetowych, w przypadkach określonych ustawą. 

Burmistrz może mianować swych zastępców, których liczba nie może być większa, niż: 1 w gminach do 20 tys. mieszkańców, 2 w gminach do 100 tys. mieszkańców, 3 w gminach do 200 tys. mieszkańców i 4 w gminach powyżej 200 tys. mieszkańców. W przypadku powołania więcej, niż jednego zastępcy burmistrza burmistrz wskazuje imiennie pierwszego i kolejnych jego zastępców. Burmistrz - podobnie, jak jego zastępca, radny, sekretarz miasta, skarbnik miasta, kierownik jednostki organizacyjnej miasta, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego miejską osobą prawną, a także osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu burmistrza – zobowiązany jest do złożenia oświadczenia majątkowego, którego treść, z wyjątkiem adresu jego zamieszkania i miejsca położenia nieruchomości, jest jawna. Burmistrz, podobnie jak wymienione wcześniej osoby nie może też w okresie pełnienia funkcji oraz przez okres 3 lat po jej zakończeniu przyjąć nieodpłatnie lub za cenę obniżoną w stosunku do rzeczywistej wartości jakiegokolwiek świadczenia o charakterze majątkowym od podmiotu od siebie zależnego, jeśli uczestnicząc w wydawaniu rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej dotyczącej tego podmiotu miał bezpośredni wpływ na jego treść. Zakaz taki nie dotyczy jednak nabycia przedmiotu lub usługi dostępnych w ramach publicznej oferty, a także przedmiotów zwyczajowo wykorzystywanych w celach reklamowych i promocyjnych oraz nagród przyznawanych w konkursach na działalność artystyczną. 

W zakresie wykonywania zadań własnych gminy burmistrz podlega wyłącznie radzie miasta. Burmistrz może zobligować przewodniczącego rady miasta do zwołania sesji rady w ciągu 7 dni od złożenia przez niego stosownego wniosku. Rada miasta ustala wynagrodzenie burmistrza oraz stanowi o kierunkach jego działania i przyjmuje sprawozdania z tej działalności. Do zadań rady miasta należy kontrolowanie działalności wójta, w tym celu rada powołuje komisję rewizyjną w skład, której wchodzą radni z wszystkich klubów, z wyjątkiem radnych pełniących funkcje przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady. W zakresie prawidłowości gospodarki finansowej działalność burmistrza kontrolowana jest także przez regionalną izbę obrachunkową. 

Kadencja burmistrza trwa 4 lata. Wcześniejsze zakończenie kadencji burmistrza może nastapić w przypadku pisemnej rezygnacji z urzędu, utraty prawa wybieralności, nie złożenia oświadczenia majątkowego w określonym przez ustawę terminie, a także odwołania w drodze referendum. Referendum w sprawie odwołania burmistrza może odbyć się na wniosek rady miasta lub z inicjatywy jej mieszkańców. Rada miasta zobowiązana jest do ogłoszenia referendum w sprawie odwołania burmistrza w przypadku podjęcia uchwały o nie udzieleniu mu absolutorium, jeśli taka uchwała podjęta została po upływie 9 miesięcy po dniu wyboru burmistrza i nie później, niż 9 miesięcy przed końcem jego kadencji. Rada miasta może też podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania burmistrza z innego powodu, ale tylko we wspomnianym okresie czasowym i na wniosek, co najmniej ¼ radnych. Wniosek taki nie może być złożony przed upływem 12 miesięcy od poprzedniego głosowania w sprawie przeprowadzenia referendum. Referendum w sprawie odwołania wójta może się odbyć także na wniosek mieszkańców gminy. Pod wnioskiem takim musi podpisać się, co najmniej 10% mieszkańców gminy i nie może być on złożony wcześniej, niż 10 miesięcy od dnia wyboru wójta lub wcześniejszego referendum w sprawie jego odwołania, a także nie później, niż 8 miesięcy przed końcem jego kadencji. Referendum jest ważne, jeśli wzięło w nim udział, co najmniej 30% uprawnionych do głosowania. Burmistrz zostaje odwołany ze stanowiska, jeśli za wnioskiem o jego odwołanie opowiedziało się ponad 50% tych, którzy wzięli udział w referendum i oddali ważne głosy. 

W przypadku powtarzającego się naruszania przez burmistrza Konstytucji lub ustaw burmistrz – po bezskutecznym wezwaniu go przez wojewodę do zaprzestania naruszania prawa – może zostać odwołany przez premiera na wniosek wojewody. Burmistrz może też zostać tymczasowo odsunięty od pełnienia obowiązków w przypadku podjęcia przez Prezesa Rady Ministrów decyzji o zawieszaniu organów gminy i wprowadzeniu w niej zarządu komisarycznego. Decyzja o ustanowieniu w gminie zarządu komisarycznego może zostać podjęta na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej w przypadku nie rokującego nadziei na szybką poprawę i powtarzającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy gminy, po uprzednim postawieniu zarzutów organom gminy i wezwaniu ich do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy sytuacji gminy. Zarząd komisaryczny może trwać przez okres do dwóch lat, nie dłużej jednak, niż do wyboru burmistrza i rady miasta na kolejną kadencję. Przedwczesne zakończenie kadencji burmistrza jest równoznaczne z ogłoszeniem kolejnych powszechnych wyborów na jego stanowisko. Przedterminowych wyborów burmistrza nie przeprowadza się jednak, jeśli data głosowania miałaby przypaść w okresie 6 miesięcy przed zakończeniem kadencji wójta. Wyborów takich nie przeprowadza się również wówczas, jeśli data przeprowadzania takich wyborów miałaby przypaść w okresie dłuższym niż 6 miesięcy, lecz krótszym, niż 12 miesięcy przed datą zakończenia kadencji burmistrza i rada gminy w terminie 30 dni od dnia podjęcia uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu burmistrza podejmie uchwałę o nieprzeprowadzaniu wyborów. Wygaśnięcie mandatu burmistrza jest równoznaczne z odwołaniem jego zastępcy lub zastępców. W przypadku wygaśnięcia mandatu burmistrza przed upływem jego kadencji jego funkcję, do czasu objęcia funkcji przed nowego burmistrza, pełni osoba wyznaczona przez premiera.