Aby wyświetlić tę zawartość zainstaluj lub zaktualizuj odtwarzacz Flash Player.

Poczet burmistrzów sochaczewskich - fragmenty przygotowywanej do druku najnowszej książki Bogusława Kwiatkowskiego

Spis treści

 W okresie I wojny światowej (1914–1918)

Wybuch wojny w sierpniu 1914 roku był całkowitym zaskoczeniem dla mieszkańców Sochaczewa. Już w pierwszych dniach sierpnia 1914 roku obawiając się szybkiego działania wojsk niemieckich opuściły Sochaczew władze miejskie na czele z burmistrzem Pawlenko. W czasie działań wojennych, do grudnia 1914 roku cywilna administracja rosyjska w Sochaczewie nadal nie funkcjonowała. Funkcje administracyjne początkowo pełniły władze wojskowe. W okresie stabilizacji frontu od połowy grudnia 1914 roku na tereny na wschód od Rawki i Bzury powróciła cywilna administracja, którą Rosjanie szeroko wykorzystywali do celów wojskowych. W Sochaczewie nadal urzędował burmistrz (ros. burgomistr) i funkcjonował magistrat miejski, ponieważ jednak pobliski front stwarzał wiele problemów, władze carskie zezwoliły na zakładanie Komitetów Obywatelskich, które funkcjonując obok administracji państwowej miały jej służyć pomocą. W lipcu 1915 roku po przełamaniu przez Niemców frontu, z miasta ewakuowano Magistrat, jak i Sochaczewski Zarząd Powiatowy. Urzędy ewakuowano na dalekie tyły aż do Pskowa, a następnie do Moskwy. Oczywiście pierwotnie miała to być akcja o charakterze czasowym.

W Pskowie, a następnie w Moskwie wydawano dokumenty dotyczące Sochaczewa, mimo iż ten dawno zajęły wojska niemieckie. Prawdopodobnie Rosjanie liczyli, że wyprą Niemców i zajmą Sochaczew, tym samym ciąg władzy będzie zachowany. Przebieg działań wojennych oraz wydarzeń rewolucyjnych w Rosji uniemożliwiły powrót. Do Rosji zostały z Sochaczewa wywiezione cenne akta, w tym m.in. plany i rejestry pomiarowe domów i gruntów miejskich, liczne księgi i dokumenty kasy ekonomicznej miasta oraz przede wszystkim księgi meldunkowe. Powstały w marcu 1917 roku w Rosji Rząd Tymczasowy (Kiereńskiego), licząc się z możliwością powrotu rosyjskich zarządów gubernialnych na teren Królestwa, utrzymał nadal tak wyższe, jak i lokalne władze administracyjne, które czasowo kontynuowały swoją działalność w Moskwie. Jednak już 28 marca 1917 roku Rząd tymczasowy powołał Komisję Likwidacyjną do Spraw Królestwa Polskiego w celu likwidacji urzędów rosyjskich. Narada dotycząca ewakuowanych urzędów i urzędników Królestwa Polskiego odbyła się 19 maja 1917 roku w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Wydana została ogólna instrukcja o likwidacji tychże urzędów, przewidująca sporządzenie szczegółowych opisów ewakuowanego mienia i ludzi.

W 1917 roku na polecenie komisarza Komitetu Wykonawczego miasta Moskwy (dotyczącego zabezpieczenia akt i archiwaliów ewakuowanych urzędów Królestwa Polskiego) inwentarze akt przekazano do kancelarii Komisarza Dumy Państwowej, zaś same akta Komisji Likwidacyjnej do Spraw Królestwa Polskiego. Oficjalnie zakończył dzieje sochaczewskich władz miejskich i powiatowych (w wersji rosyjskiej) mających swą siedzibę w Moskwie dekret rządu radzieckiego z 29 sierpnia 1918 roku, znoszący wszystkie dawne układy i akty dotyczące rozbiorów Polski. Sochaczewskie akta na mocy pkt. 6 art. XI traktatu ryskiego pozostawiono w ZSRR. Część z nich rewindykowano dopiero po II wojnie światowej.

Dotychczasowy system administracyjny na ziemiach polskich został załamany z chwilą wybuchu I wojny światowej. W miarę przesuwania się wojsk niemieckich w głąb terytorium byłego Królestwa Polskiego, władze okupacyjne tworzyły na zdobytych ziemiach własną administrację wojskową, a później i cywilną. Po zajęciu Sochaczewa przez Niemców w pierwszej kolejności powołano tu nowego burmistrza. Mianował go szef administracji przy Generalnym Gubernatorstwie Warszawskim. Funkcję burmistrza pełnił niejaki Piel (?). Miał on w Magistracie decydującą pozycję, sprawując władzę administracyjną i policyjną w imieniu Rzeszy Niemieckiej. Mianował zatem urzędników i odpowiadał za realizację budżetu miejskiego. Burmistrz był również przełożonym pracowników bądź przedsiębiorstw stanowiących własność miast. O burmistrzach z okresu I wojny światowej niewiele jeszcze wiadomo. [Więcej informacji o strukturze władz miejskich Sochaczewa w okresie I wojny światowej znajdzie Czytelnik w przygotowywanej książce autorstwa Bogusława Kwiatkowskiego „Poczet burmistrzów sochaczewskich”]